The Dutch Allis-Chalmers site. / De nederlandse Allis-Chalmers site.

Drie cylinder tweetact met blower
 

HD5 & HD7 verdwijnen in de mist

Toen we in 1959 op de boerderij gingen wonen, waren de paarden nog niet zo lang weg. De paardenboxen waren er in ieder geval nog.  En ook trekkers.

Omdat het om 110 bunder akkerbouwland ging waren er meerdere trekkers, een M.A.N. Diesel met voorwielaandrijving (toen al!), een Allis-Chalmers U, een Allis-Chalmers B en een  Allis-Chalmers HD7 rupstrekker. 
 

Op de “U” heb ik nooit zelf mogen rijden, daar was ik nog te jong voor, maar meerijden mocht wel. Dat grote ding met die brede banden!
Maar ik weet nog wel van die ene pedaal (koppeling), de versnellingspook op glijstang, het gashendeltje op de stuurstang en de, uitschuifbare, remhandel naast het linker spatbord.

En natuurlijk het aanslingeren, overzetten van benzine naar petroleum, de uitlaatpijp zonder demper (waar in donker de vlammen uit sloegen) en het afzetten van de motor door het dichtdraaien van het brandstofkraantje. Wat een machine! 
 

De “B” is heel lang in bedrijf gebleven. Een heel handig licht trekkertje, dat bij ons veel schoffelwerk gedaan heeft. En ook eens bijna de hele boerderij heeft laten afbranden!
De B was na de werkzaamheden binnen, op de dors, gezet en vloog daar spontaan in de brand! Liep gelukkig allemaal goed af!
Op deze trekker heb ik toch wel vaak gereden, wagens naar het land brengen, wagens graszaad, hooi  of stro naar huis halen, dat soort werk. 
 

Maar de mooiste herinneringen zijn zonder meer aan de HD7. De rups werd hoofdzakelijk gebruikt voor ploegen en cultivateren. En soms voor de schijfeg. En als het in het najaar erg nat was, om de wieltrekkers met de wagens bieten (en soms zelfs aardappelen) van het kopeind te halen.   
 

De rups was de trekker van mijn vader. Zeker later toen het aantal werknemers op de boerderij zover was teruggelopen dat hij zelf ook mee moest werken.
Ploegen met de rups, daarvoor ging (bijna) alles opzij. Dat was het mooiste wat er was. 
 

HD5 & HD7 langs de Schipholweg

Als mijn ogen dicht doe hoor ik de tweetact, ik ruik de diesel en het rottende bietenblad en voel de warmte van de motor onder het zeil. Ging na schooltijd vaak meerijden met pa, samen op die brede bank. Mocht ik de koppelingshandle bedienen!  En bij het draaien op het kopeind zat ik bijna boven de tocht! 
 

Later mocht ik, als de rups te veel slipte,  met een klein wieltrekkertje “voorrijden”. Op de goede afstand van de veur, denk erom, anders kreeg pa een lamme arm van het bijsturen.

Bij het besturen van de HD7 ontkoppelde de track en met de rempedalen kon je de betreffende track helemaal stilzetten, terwijl de andere track met gelijke snelheid doorliep. 
 

HD5 & HD7 aan de IJweg

Toen later de HD7 vervangen werd door een Track Marchal (80 pk Perkins diesel) was dat wennen. Op deze trekker remde één track af, maar door het differentieel ging de andere track harder lopen. Heel anders sturen! 
 

Tijdens een heel slecht najaar (eind jaren ’50 of begin jaren ‘60) is er zelfs een tweede rupstrekker bij gekocht om voor te rijden, een HD5. Want we bleven natuurlijk wel met een vijf-schaar ploegen! Dat werd ons door de Haarlemmermeerse klei niet makkelijk gemaakt. 
 

pa op vijf-schaar

Om de rupstrekkers over de weg naar het verderop gelegen land te brengen hadden we een rupskar. Een zware stalen constructie op 4 massieve rubber banden.
Die kar voelde je langs komen, als die het erf op kwam trilde het hele huis!

De U was in die tijd de trekker voor de rupskar, daar had je wel een zware trekker nodig, ook omdat op de rupskar een vat dieselolie en de nodige vet en smeerolie meeging en de John Deere vijf-schaar achter de kar werd gehangen. Was een mooie combinatie waar, jammer genoeg, geen foto’s van zijn.  
 
Bij de onderstaande geschiedenis kwam die kar goed van pas. 
 

In het slechte najaar van de twee rupstrekkers werd op een gegeven moment ook op zaterdagochtend geploegd. 
Sommige boeren besloten dat jaar om niet te ploegen, maar een spitmachine in te zetten.
Zo ook een van de collega’s verderop aan de IJweg.

Maar door de langdurige regenval was op een bepaalde plek in het land de bodem niet sterk genoeg meer om de trekker met spitmachine de dragen.

De trekker zakte dwars door de toplaag heen en kwam muurvast te zitten. En zakte steeds verder. De spitmachine werd snel losgemaakt, maar dat hielp niets. De trekker zat muurvast, maar moest eruit en snel! Een telefoontje was snel gepleegd, waarop bij ons in allerijl de HD5 op de kar werd geladen. Uit de trekkerschuur werden wat kettingen meegenomen. Ter plaatse werd de rups gelost en naar de half verdwenen trekker met spitmachine gereden. Er voor gezet, aangespannen en ….. de HD5 ging ook door de toplaag.

Ook die trekker zat vast! 
 

Goede raad was duur. Zo snel mogelijk de HD7 opgehaald met alle kettingen en staaldraden die te vinden waren. De HD7 werd eerst voor de HD5 gespannen, op maximale afstand.

De HD5 werd zonder veel moeite door zijn grote broer uit de bagger getrokken, waarna grote broer (weer op maximale afstand) voor de bijna helemaal verdwenen trekker van de spitmachine werd gespannen. 
 

Ook deze werd, zij het met enige moeite, op vaste bodem gezet. Waarna ook de spitmachine droog gezet werd. 
 

Zo kwam uiteindelijk alles wel goed terecht, maar eer de beide rupstrekkers weer in het land en voor de ploeg bij onze boerderij stonden was het wel donker! 
Een dag hard gewerkt en niets geploegd (verdiend)! 
 
Toen de HD7 eind jaren ’60 werd vervangen is deze verkocht naar Zuid-Frankrijk. Naar verluid naar een bosbouwbedrijf wat al 13 HD7’s had rijden.
Pa mocht de trekker zelf op de trein zetten in Haarlem en zag de oude getrouwe HD7, op weg naar huis, bij Halfweg, op de trein langs komen op weg naar Frankrijk.

Een bijzonder afscheid van een bijzondere trekker. 
 

Terug denkend hoor ik die eigenzinnige drie cylinder tweetact starten ……… wat een geluid! 

Jan Verhagen